ARTYKUŁ ORYGINALNY
AGROŚRODOWISKOWE SKUTKI ZMIAN PRODUKCJI ROLNICZEJ W POLSCE
 
 
Więcej
Ukryj
1
Institute of Soil Science and Plant Cultivation – State Research Institute in Puławy Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – PIB w Puławach
 
 
Data publikacji: 09-07-2018
 
 
Autor do korespondencji
Jerzy Kopiński   

dr inż. Jerzy Kopiński, Institute of Soil Science and Plant Cultivation – State Research Institute in Puławy, Czartoryskich St. 8, 24-100 Puławy, Poland; phone: +48 81 886-34-21 w. 359, 821
 
 
Economic and Regional Studies 2015;8(3):5-18
 
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
W pracy przedstawiono wyniki analizy zachodzących zmian organizacyjno-produkcyjnych w polskim rolnictwie w ujęciu regionalnym oraz ocenę potencjalnych skutków ich oddziaływania na środowisko z wykorzystaniem podstawowych wskaźników agro-środowiskowych. Określono trendy zmian użytkowania gruntów, powierzchni zasiewów, obsady i pogłowia zwierząt, nawożenia mineralnego oraz salda bilansu azotu brutto dla Polski. Analiza obejmowała perspektywę średniookresową lat 2000-2012. Zmiany zachodzące w poszczególnych regionach porównywano pomiędzy okresem lat 2002-2004 a 2010-2012. Stwierdzono, że istniejące uwarunkowania przyrodnicze, ale głównie organizacyjno-ekonomiczne w sposób istotny oddziałują na zachodzące zmiany w sferze działalności rolniczej, prowadząc do coraz bardziej pogłębiających się zjawisk polaryzacji, specjalizacji i koncentracji produkcji. Następstwem zachodzących procesów są, zróżnicowane regionalnie, zmiany podstawowych wskaźników agro-środowiskowych, wskazujące na zróżnicowaną siłę (presję) odziaływań działalności rolniczej na środowisko. Zmiany te mogą mieć zarówno pozytywne jak i negatywne konsekwencje dla dalszego funkcjonowania sektora. W województwach południowo-wschodnich zachodzi dalsza ekstensyfikacja organizacji i produkcji rolniczej. Poziomu zużycia makroskładników w nawozach mineralnych, ale także obsada zwierząt inwentarskich, pomiędzy województwami są często ponad dwukrotne. W produkcji zwierzęcej następuje ekstensyfikacja organizacji produkcji z jednoczesnym wzrostem jej intensywności. Konsekwencją ekstensyfikacji organizacji produkcji i jednoczesnego wzrostu jej intensywności jest zwiększenie presji środowiskowej na obszarach o dużej koncentracji produkcji zwierzęcej (kujawsko-pomorskim, łódzkim i wielkopolskim), widocznej w niekorzystnych zmianach wskaźników agro-środowiskowych (np. bilansu azotu), prowadząc m.in. do pogorszenia jakości wód powierzchniowych i gruntowych.
 
REFERENCJE (28)
1.
Czyżewski A. (red.) (2007), Uniwersalia polityki rolnej w gospodarce rynkowej. Wyd. AE Poznań.
 
2.
Czyżewski A., Kułyk P. (2013), Kwestia rolna w teorii wyboru publicznego. Rocz. Nauk. Ekon. Rol. i Rozwoju Obszarów Wiejskich, Wyd. SGGW, Warszawa, 100(3), s. 7-18.
 
3.
Environmental Indicators for Agriculture (2006), Publications Service, OECD, Paris, vol. 4, chapter 3.
 
4.
Fotyma M., Igras J., Kopiński J., Podyma W. (2010), Ocena zagrożeń nadmiarem azotu pochodzenia rolniczego w Polsce na tle innych krajów europejskich. Studia i Raporty IUNG-PIB, 20, s. 53-75.
 
5.
Fotyma M., Igras J., Kopiński J. (2009), Produkcyjne i środowiskowe uwarunkowania gospodarki nawozowej w Polsce. Studia i Raporty IUNG-PIB, Puławy, 14, s. 187-206.
 
6.
Goraj L. (2000), Sieć danych rachunkowości gospodarstw rolnych w Unii Europejskiej (FADN). FAPA, Warszawa.
 
7.
Harasim A. (2013), Potencjał agroekologiczny rolnictwa jako element konkurencyjności regionów. Studia Ekonomiczne i Regionalne, Wyd. PSW im JPII, Biała Podlaska, 2013, 3(VI), s. 83-89.
 
8.
Harasim A. (2006), Przewodnik ekonomiczno-rolniczy w zarysie. IUNG-PIB Puławy.
 
9.
Jadczyszyn T, Kopiński J. (2013), Nawożenie azotem w Polsce – aspekt produkcyjny i środowiskowy. Studia i Raporty IUNG-PIB, z. 34(8), s. 125-143.
 
10.
Jankowiak J. (2005), Zmiany użytkowania ziemi w okresie transformacji gospodarki w Polsce, W: Ochrona środowiska w gospodarce przestrzennej. ZBŚRiL, Poznań, s. 115-125.
 
11.
Józwiak W., Mirkowska Z. (2011), Trendy w rolnictwie polskim (lata 1990-2009) i próba projekcji na 2013 rok, W: Procesy zachodzące w rolnictwie polskim w latach 1990-2010, projekcje na rok 2013 i pożądana wizja rolnictwa w 2020 roku – zagadnienia wybrane. IERiGŻ-PIB (PW 2011-2014), Warszawa, 21, s. 9-31.
 
12.
Kopiński J. (2013), Stopień polaryzacji intensywności i efektywności produkcji rolniczej w Polsce w ostatnich 10 latach. Roczn. Nauk. SERiA, 15(1), s. 97-103.
 
13.
Kopiński J. (2010), Bilans azotu brutto, jako agrośrodowiskowy wskaźnik zmian intensywności produkcji rolniczej w Polsce. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol., Olsztyn, z. 547, s. 185-191.
 
14.
Kopiński J. (2012), Realizacja celów środowiskowych i ekonomicznych w gospodarstwach o różnych kierunkach specjalizacji. Problemy Inżynierii Rolniczej, vol. 2(76), s. 37-45.
 
15.
Kopiński J. (2014), Trendy zmian głównych kierunków produkcji zwierzęcej w Polsce w okresie członkostwa Polski w UE. Wyd. Prace Naukowe UE we Wrocławiu. Wrocław (w druku).
 
16.
Kopiński J., Krasowicz S. (2010), Regionalne zróżnicowanie warunków produkcji rolniczej w Polsce. Studia i Raporty IUNG-PIB, Puławy, 22, s. 9-29.
 
17.
Kopiński J., Nieróbca A. Ochal P. (2013), Ocen wpływu warunków pogodowych i zakwaszenia gleb w Polsce na kształtowanie produkcyjności roślinnej. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie, t. 13, z. 2(42), s. 53-63.
 
18.
Kuś J. (2012), Produkcyjne i środowiskowe następstwa specjalizacji gospodarstw rolniczych. Studia i Raporty IUNG-PIB, Puławy, 29(3), s. 103-120.
 
19.
Matyka M. (2013), Tendencje w zużyciu nawozów mineralnych w Polsce na tle Unii Europejskiej. Roczn. Nauk. SERiA, 15(3), s. 237-241.
 
20.
Matyka M., Krasowicz S., Kopiński J., Kuś J. (2013), Regionalne zróżnicowanie zmian produkcji rolniczej w Polsce. Studia i Raporty IUNG-PIB, Puławy, 32(6), s. 143-165.
 
21.
Produkcja upraw rolnych i ogrodniczych (2000-2012). GUS, Warszawa.
 
22.
Rynek Ziemi Rolniczej (2012). Analizy rynkowe. Wyd. IERiGŻ-PIB, ANR, MRiRW, Warszawa, nr 15.
 
23.
Smagacz J. (2012), Produkcyjno-ekonomiczne i środowiskowe skutki rożnych systemów uprawy roli, Studia i Raporty IUNG-PIB, Puławy, 29(3), s. 121-134.
 
24.
Środki produkcji w rolnictwie (2000-2012). GUS, Warszawa.
 
25.
Użytkowanie gruntów, powierzchnia zasiewów i pogłowie zwierząt gospodarskich (2000-2012). GUS, Warszawa.
 
26.
Zasada Wzajemnej Zgodności (cross-compliance) (2012), MRiRW, Warszawa.
 
27.
Zegar J. (2013), Konkurencyjność celów ekologicznych i ekonomicznych w rolnictwie. IERiGŻ-PIB (PW 2011-2014), Warszawa, 93, s. 28-46.
 
28.
Ziętara W. (2009), Tendencje zmian w produkcji mleka w Polsce. Rocz. Nauk Rol., Warszawa, ser. G, 96(1), s. 27-35.
 
eISSN:2451-182X
ISSN:2083-3725
Journals System - logo
Scroll to top