W artykule przedstawiono relacje pomiędzy gminami górniczymi, a kopalniami węgla kamiennego, jak również podstawy funkcjonowania tych gmin oraz kopalń na przestrzeni ostatniego dwudziestolecia. Analizując prawodawstwo, opracowania oraz dostępną literaturę przedstawiono zależność jaka charakteryzuje kontakty gmin górniczych i kopanie węgla kamiennego. Pokazano z jednej strony korzyści czerpane z tego tytułu przez gminy górnicze, a z drugiej, problemy z jakimi muszą się one borykać w relacjach z przedsiębiorcami. Do pozytywnych aspektów należy bez wątpienia rola przedsiębiorstw górniczych jako pracodawców, w pewnym sensie kreatorów polityki edukacyjnej oraz jako mecenasów wielu inicjatyw społecznych. Spółki węglowe są jednocześnie stabilnym źródłem podatków, które wpływają do kas gminnych. Eksploatacja węgla to również szkody górnicze, zanieczyszczone środowisko i przeobrażanie krajobrazu. Przedstawione problemy nie wyczerpują oczywiście pełnego spektrum problemów, a wskazują jedynie najważniejsze z nich. Relacje każdej gminy z kopalnią są odmienne w szczegółach, ale można znaleźć elementy wspólne, co zostało ukazane w podziale na aspekty pozytywne i negatywne. Likwidacja tej gałęzi przemysłu byłaby zgubna dla gmin górniczych, czego dowodem jest sytuacja w gminach gdzie kopalnie węgla zostały zlikwidowane. Dlatego koniecznym jest wypracowanie ścieżek porozumienia pomiędzy tymi podmiotami, dla których współistnienie jest koniecznym nie tylko dla rozwoju gmin i kopalń, ale przede wszystkim dla samych mieszkańców.