Przedmiot i cel pracy: Przedmiotem pracy jest przedstawienie istoty i głównych obszarów uwarunkowań rozwoju lokalnego w kontekście przemian systemowych ostatniego trzydziestolecia w Polsce. Na tym tle podjęto próbę rozróżnienia między warunkami i czynnikami rozwoju lokalnego. Celem pracy jest poszukiwanie, przy różnym sposobie definiowania rozwoju lokalnego i w ramach rożnych modeli rozwojowych, rozgraniczenia i spójności między istotą pojęcia uwarunkowania rozwoju” i pojęcia „czynniki rozwoju” oraz wskazanie na uniwersalność uwarunkowań gólnych dla rozwoju na wszystkich szczeblach podziału terytorialnego kraju. Materiały i metody: W pracy wykorzystano własne przemyślenia oraz krytyczną analizę literatury problemu badań oraz dokumentów odnoszących się do praktycznego kształtowania strategii i polityki rozwoju w Polsce. Zaprezentowano podstawowe sposoby definiowania rozwoju lokalnego i modelowego ujęcia procesów rozwojowych oraz scharakteryzowano główne uwarunkowania rozwoju społeczno-gospodarczego Polski w ostatnim trzydziestoleciu. Wyniki: Stwierdzono, że w literaturze uwarunkowania są często utożsamiane z czynnikami rozwoju co jest praktyką nieuzasadnioną. Ustalono, że istotą pojęcia uwarunkowanie jest potencjał określający możliwości dla przebiegu procesów rozwojowych, natomiast nadanie siły sprawczej tym możliwościom przekształca je w czynniki rozwoju dla danego obszaru. Ogólne uwarunkowania rozwoju kraju określają jednocześnie warunki rozwoju na niższych szczeblach podziału terytorialnego. Wnioski: W warunkach zwiększania się roli programowania i planowania rozwoju lokalnego ważne znaczenie ma rozróżnienie istoty między pojęciami „uwarunkowania” i „czynniki” rozwoju lokalnego. Dla rozwoju lokalnego istotne znaczenie mają zarówno ogólne uwarunkowania i czynniki rozwoju kraju jak też specyficzne uwarunkowania i czynniki lokalne. Skuteczne realizowanie programów i strategii rozwoju lokalnego wymaga umiejętności przekształcania uwarunkowań w czynniki rozwoju.